The Polish Institute of Arts and Sciences, New York

Poszukiwania przyniosły niewiele wartościowych z punktu widzenia projektu informacji. Archiwum PIASA obfituje w cenne dokumenty interesujące dla badaczy historii politycznej i historyków literatury. Literaturoznawcę mogą zaciekawić jedynie kolekcje Ludwika Krzyżanowskiego i Wacława Lednickiego:

Ludwik Krzyżanowski Papers No. 49

– Corespondence (4-34)

– Photographs (41, 121)

– Slavic Studies (71-82)

-Translations (105, 11)

– Typescripots (147)

Wacław Lednicki

– Lectures (147, 169, 170, 171)

– Critical works by Roman Jakobson (322)

– Articles 224, 225)

– Studies on World Literature. Lectures (319,320, 321)

– Private corespondence (71 – 139)

Ludwik Krzyżanowski Papers No. 49

a. Krzyżanowski jako popularyzator pism Bronisława Malinowskiego:

– zachowany maszynopis zbioru MALINOWSKI ante TRIOBRIAND. His early pre-filed writings and Polish assesments of him (Piasa 49. folder 105)

Editor: Peter Skalnik [Dept. Of Scoial Anthropology. Univ. Of Cape Town, Rondebosch, Cape 7700, South Africa

Forewoerd Feliks Gross

Introduction Peter Skalnik

– całość podzielona na trzy części gromadzi wczesne, głównie niepublikowane pisma Malinowskiego ze szczegółową informacją, w jakich archiwach się znajdują

– poczynając od dysertacji doktorskiej z 1908 roku „On the principle of the economy of thought”

b. Krzyżanowski i starania o prezentację polskiej historii intelektualnej w USA

– wykładał [przynajmniej w 1953-54] na NYU „Introduction to Polish Civilization 2”, „Introduction to Polish Literature and Civilizatin”

– zachowany maszynopis (i liczne rękopisy) wyraźnie przygotowywanej anglojęzycznej antologii prezentującej polską historię intelektualną (PIASA 149.folder 74)

– część rękopisów jeszcze po polsku; maszyn. ang. s.1-131

– antologia obejmuje rozprawy od Modrzewskiego, Skargi, Ostroroga, po Worcella, Niedziałkowskiego, Krauza, Malinowskiego, Krzywickiego – nota o autorze po czym wybór tekstów

c. materiał dobrane rozmyślnie: polska myśl demokratyczna, wolnościowa, internacjonalistyczna, anty-nacjonalistyczna

stąd z Malinowskiego „Resolution of the Convention of the People Rights and Freedom, 1930)

d.  myśl prospołeczna sprawiedliwościowa (Staszic, jeszcze w rękopisie)

e. myśl wymierzona w tradycyjny [romantyczny] patriotyzm (Orzeszkowa, False Direct of Patriotism, 1880)

– jedna znamienna cześć wydzielona (od s. 107) : „Against anti-semitism”

– tu: rozprawy m. in.

Władysława Spasowicza, What Does Nationality Mean (1866)

Ryszarda Ganszyńca , The Jewish Population’s Rights to Education (1925)

Stanisława Brzozowskiego fragment Legendy Młodej Polski

program PPS (tzw. Program paryski, Feliksa „Prl /Fres/” [?])

• nie udało się ustalić, czy przygotowana antologia została opublikowana

– być może jakimś śladem idei zaprezentowania w USA polskiej historii intelektualnej jest przygotowana wraz Mieczysławem Giergielewiczem antologia Polish Civilisation. Essays and Studies, New York 1979: New York Univ. Press.

– daleko jej jednak (pomimo cennej zawartości) do rozmachu i historycznego zasięgu tej, po której pozostał maszynopis i rękopiśmienne notatki

– ta: prezentuje raczej polskie XX-wieczne kulturoznawstwo

a. Ludwik Krzyżanowski – memuarysta i poeta

– zachowane wspomnienia i wiersze (PIASA 49, folder 73)

– wspomnienia: w znamiennej metaforyce pamięci – kliszy fotograficznej

– zapisek na stroniczce nr 132:

„Ze wspomnień wywołam

Tamten świat

Jak zdjęć odbitkę już wyblakłą”

[wcięcia jak w rękopisie]

– zapisek jest zakończeniem wiersza Nurt historii

[wiersz dołączony do wspomnień, zapisywanych na kartkach A4, żółtych, w linie ołówkiem, zapisany na kartce zeszytowej]

– co ważne dla propolskiej aktywności Krzyżanowskiego, widocznej nie tylko w działalności antologisty:

-wiersz poprzedza cytat. z Kochanowskiego „Słońce pali, a ziemia idzie…”

– po czym patriotyczna uwaga o Fahrenheicie:

„Muszę kiedy zbadać bliżej życie tego Gabriela Daniela Fahrenheita, który urodził się w Gdańsku, w trzy lata po wiedeńskie wiktorii Sobieskiego (1686 – 1736), czyli jak poddany Jego Królewskiej Mości. Wykładając studentom historię kultury polskiej nigdy nie omieszkam wspomnieć o tej łączności ciepłomierza używanego w krajach anglosaskich z Polską. [s. 95]

– wiersze

– s. 99 dwa wiersze po polsku (L’Allegro i Il Pensereso)

– cyt. [niestety, nie zanotowane, z którego wiersza]

Przecz stąd, uciechy zwodnicze,

Płodzie Szaleństwa, bez ojca poczęty!

Jakimi wy wstręty

Wnet napełniacie powagi oblicze!

By je zaludnić kształtami wietrznymi,

A tak przelicznymi,

Jak tłum atomów, co się tak bez końca

Rusza w promieniach słońca,

Lub jak wid rój Morfejowy.

Lecz tobie, święte bóstwo hoże,

Cna Melancholio, hołd dziś złożę.

– w tym folderze sporo jeszcze rękopiśmiennych wierszy o tematyce filozoficzno-historiozoficznej.